مجلس هماهنگی پیرامون مشارکت مؤثر زنان در روند انتخابات برگزار شد

محترمه حوا علم نورستانی رئیس کمیسیون مستقل انتخابات ضمن خوش آمدید به حاضرین در نشست، هدف این نشست را، بلند بردن سطح اشتراک زنان دانسته افزود، "زنان در طول تاریخ در حل منازعات دست بالا داشته و همیشه محرک سازندگی و رفاه در جامعه خود بوده اند.

برعلاوه کارکرد کمیسیون مستقل انتخابات در مورد دست آوردها یک ماهۀ کمیسیون به حاضرین جلسه معلومات ارایه نمود که از زمان احراز پست ریاست کمیسیون و سایر کمیشنر صاحبان کمیسیون مستقل انتخابات توانسته اند؛ پلان عملیاتی، تصویب لایحه استخدام، امضاء تفاهمنامه با کمیسیون اصلاحات اداری، تصویب بودجه انتخابات و ارسال آن به حکومت، طرح بایومیتریک و نشست با احزاب و سایر نهاد های ذیدخل را انجام بدهند.

ایشان علاوه بر آن افزود "زنان در ویرانی دست نداشته و در آبادی کشور دست بلندی دارند، آگاهی دهی انتخاباتی به مردم وظیفه همه ما است".

محترمه زهره بیان شینواری رئیس کمیسیون شکایات انتخاباتی نیز صحبت نموده و در مورد اعلان نتایج ولسی جرگه ولایات باقی مانده، معلومات ارایه نمود.

در این نشست، خانم سپوژمی وردگ معین وزارت امور زنان از برگزاری این مجلس تشکری نموده و چنین ادامه داد، "با موجودیت این رهبری در کمیسیون مستقل انتخابات مطمئن استیم که نتایج انتخابات شفاف خواهند بود، وزارت امور زنان در کنار شما است و در ۲۲۴ ولسوالی پلان آگاهی دهی ترتیب شده و ما برای انتخابات و صلح برنامه داریم".

مطابق به اجندا، اشتراک کنندگان بالای موضوعات چون اشتراک زنان به حیث کاندید، رأی دهنده و کارمند، مشکلات امنیتی و اقتصادی زنان؛ بحث و تبادل نظر نمودند.

در اخیر مجلس محترمه رحیمه ظریفی کمیشنر کمیسیون مستقل انتخابات مجلس را جمع بندی نموده، گفت؛ از حضور حاضرین و رسانه ها ابراز قدردانی نموده و تعهد مینماییم که نظریات و پیشنهادات شما، شامل برنامه های ما خواهند شد.

قابل ذکر است، این نشست تحت مدیریت بخش جندر کمیسیون مستقل انتخابات، در هوتل کابل استار بتاریخ بیست و پنجم حمل سال روان برگزار شد. در آن مسئولین کمیسیون های انتخاباتی، وزارت امور زنان، وزارت اطلاعات و فرهنگ، کمیسیون مستقل حقوق بشر، وزارت امور داخله، وزارت معارف، شبکه زنان، نهادهای ناظر انتخاباتی، وزارت مبارزه با مواد مخدر، دفتر بانوی اول و سایر ادارات و نهادهای مدنی ذیربط؛ دعوت شده بودند.
 

زنان و انتخابات

 انتخابات یک پدیده‌ای عمومی و همگانی است که بر گزاری آن به شکل درست و موفقانه مستلزم مشارکت تمام شهروندان واجد شرایط، بدون در نظر داشت قوم، جنس، مذهب وغیره است. انتخابات بهترین شیوه‌ای قبول شده برای گزینش مقام‌ها و ارگان‌های دولتی بوده که از خشونت و اعمال زور در این زمینه جلوگیری می‌نماید. از طریق انتخابات نه تنها فرد یا افراد می‌توانند به شکل مسالمت آمیز و بدون خون‌ریزی به قدرت برسند؛ بلکه از آنجا که مردم به آن‌ها طی یک پروسه‌ای آزاد، همگانی و عادلانه رای می‌دهند، قدرت شان از مشروعیت نیز برخودار بوده و هیچ کس بدون دلایل قانونی حق مخالفت با مشروعیت قدرت آنان را ندارد. از جانب دیگر، مردم با شرکت در انتخابات به صورت مستقیم یا غیر مستقیم در تعیین حکومت و سرنوشت خویش سهم می‌گیرند.

بنابراین، شرکت همه اقشارجامعه اعم از مردان و زنان، احزاب سیاسی و گروه‌های قومی در انتخابات نه تنها برای افرادی که به حیث نامزد در انتخابات شرکت می‌کنند لازم است، بلکه در تعین سرنوشت جامعه، دارای اهمیت نیزمی‌باشد. مردم با سهم‌گیری در انتخابات در پروسه‌ای تعیین حکومت و نمایندگان پارلمان که مهم‌ترین موضوع برای یک کشور است شریک می‌گردند. زنان افغانستان نیمی از پیکر اجتماع را تشکیل می‌دهند، حق دارند در امور سیاسی و اجتماعی که مربوط به سرنوشت کشور و مردم  می‌گردد، سهم بگیرند. برای این منظور دولت جمهوری اسلامی افغانستان در قوانین نافذ‌‌ه‌ای خویش، به ویژه قانون اساسی کشور، برخی موادی را گنجانیده است که بر اساس آن‌ها زنان از یک سلسله حقوق ویژه برای سهم‌گیری در مسایل سیاسی و اجتماعی به خصوص انتخابات، برخوردار گردیده اند.

حقوق سیاسی زنان در اسلام

شریعت اسلام نظر به اینکه تمام انسان ها فرزندان آدم اند، بین افراد  از هر رنگ و جنس که باشند، تمییز و تفاوت قایل نیست. نقوا و اجرای اعمال مفید تنها معیارهای هستند که شخصیت افراد را از دیگران متمایز می سازد. خداوند ج در کتاب خود می فرماید: يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَىٰ وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا ۚ إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ. (ای مردم! ما شما را از یک مرد و زن آفریدیم، و به قبیله ها تقسیم نمودیم، تا یکدیگر را بشناسید، ولی گرامی‌ترین شما نزد خداوند با تقوا ترین شماست، خداوند ج دانا و خبیر است.) (حجرات آیه ۱۳).

خداوند (ج) مهم‌ترین مسؤلیت جامعه اسلامی را که عبارت است از امربه معروف و نهی از منکر بدون تبعیض بر دوش مرد و زن می گذارد. چنانچه می فرماید: وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أُولَئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ. (مردان و زنان با ایمان ولی (‏یارو یاور)یکدیگرند، امر به معروف و نهی از منکر می کنند، و نماز را برپا می دارند، و زکات را می پردازند، و خدا و رسولش را اطاعت می نمایند، خداوند ج به زودی آنها را مورد رحمت خویش قرار می دهد خداوند ج توانا و حکیم است.) (التوبه آیه ۷۱)

هم‌چنان پیامبر ص  در حدیثی که آنرا احمد ترمزی، ابوداود و دارامی نقل کرده اند می فرماید که: (زنان همتای مردان اند.) بدین ترتیب دیده می‌شود که در تعلیم عالی اسلام هیچ تبعیض میان زنان و مردان وجود ندارد. اسلام نخستین دینی است که حق فعالیت سیاسی را به زنان اعطا نمود. پس از ظهور دین اسلام زنان برای نخستین بار حق یافتند در بیعت (گزیشن زمامدار)، جهاد و هجرت سهم بگیرند. از جمله زنان نامدار در اسلام که در فعالیت های اجتماعی مشارکت داشته اند می توان از بی بی عایشه صدیقه نام برد که حدود یک هزار حدیث از پیامبر روایت کرده است و همیشه زنان را در روشنی احکام دین اسلام قرار می داد. همچنان کسانی چون بی بی خدیجه، بی بی فاطمه زهرا و بی بی زینب از جمله زنانی اند که در صدر اسلام در مسایل مختلف سیاسی و اجتماعی فعالانه سهم می گرفتند.

تاریخ اسلام نمونه های متعددی از مشارکت زنان را در فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی نقل می‌کند. در روایتی آمده است که حضرت عمر (رض) در زمان خلافتش مورد انتقاد خانمی قرار می گیرد، پس از اینکه عمر (رض) متوجه می‌شود که رای آن خانم درست است، خطاب به مردم می گوید: «رای این خانم درست، و رای من نا درست بود». اسلام نه تنها برای مشارکت زنان در امو سیاسی، اجتماعی و اقتصادی محدودیتی وضع نکرده است، بلکه از سهم‌گیری زنان در هم‌چون مسایل پشتیبانی و حمایت نیز می‌کند. پس بر زنان مسلمان و مؤمن لازم است که با سهم‌گیری خویش در امور اجتماعی و سیاسی کشور مسؤولیت دینی خویش را به وجه احسن ادا کنند.

حقوق زنان در قانون اساسی افغانستان

جایگاه زنان در امور اجتماعی موضوع جدید و نو نیست، در دوره‌های مختلف تاریخ کشور، زنان در مسایل مختلف سیاسی و اجتماعی از قبیل انتخابات سهم داشته اند. زمان‌که اولین قانون اساسی کشور در سال ۱۳۴۳ به تصویب رسید، فرصت‌های خوبی را برای زنان به منظور مشارکت در امور سیاسی و اجتماعی کشور مهیا نمود. در آن دوره زنان با کسب کرسی های نمایندگی در شورای ملی و عضویت در ادارات مختلف دولتی توانستند به عنوان شهروندان فعال در حیات اجتماعی و سیاسی کشور سهم بارز بگیرند.

قانون اساسی نافذه کشوردر ماده۲۲ که مربوط به حقوق اساسی اتباع جمهوری اسلامی افغانستان است، چنین بیان می‌دارد: «هر نوع تبعیض و امتیاز بین اتباع افغانستان ممنوع است. اتباع افغانستان اعم از زن و مرد در برابر قانون دارای حقوق و و جایب مساوی می باشند». هم‌چنان قانون اساسی با در نظر داشت حدیث شریف که می فرماید: «طلب العلم فريضة على كل مسلم ومسلمة». کسب علم برای مرد و زن مسلمان فرض است. در رابطه به تعلیم و تحصیل زنان در ماده ۴۴ قانون اساسی چنین صراحت دارد «دولت مکلف است به منظور ایجاد توازن و انکشاف تعلیم برای زنان، بهبود تعلیم و امحای بی سوادی در کشور پروگرام های مؤثر را طرح و تطبیق کند».

به همین ترتیب قانون اساسی و قانون انتخابات برخی امتیازات را برای زنان به منظور احراز کرسی‌های شورای ملی، قایل شده اند. مثلاٌ قانون اساسی در ماده ۸۳ در رابطه به عضویت زنان در ولسی جرگه چنین حکم می‌کند: «در قانون انتخابات باید تدابیر اتخاذ گردد که نظام انتخاباتی نمایندگی عمومی و عادلانه را برای تمام مردم کشور تآمین نماید و به تناسب نفوس از هر ولایت طور اوسط حد اقل دو وکیل زن در ولسی جرگه عضویت یابد». ماده ۸۴ قانون اساسی رییس جمهور را مؤظف ساخته است تا از جمله یک ثلث اعضای مشرانو جرگه که انتصاب آنها از صلاحیت رییس جمهور است، نیم آن‌ها را از میان زنان برگزیند.

به این ترتیب دیده می‌شود که قوانین نافذه دولت جمهوری اسلامی افغانستان برای ایجاد زمینه‌های مناسب به منظور مشارکت زنان در مسایل اجتماعی از جمله انتخابات تدابیر مشخصی را پیشنهاد کرده‌اند. نا گفته نماند کمیسیون مستقل انتخابات که مسؤلیت تدویر و برگزاری هر نوع انتخابات را در کشور به عهده دارد، در برنامه ریزی انتخابات با در نظر داشت عرف و عنعنات قبول شده جامعه افغانستان طوری عمل می‌کند که بتواند برای مشارکت زنان در انتخابات تسهیلات فراهم نمایند. از جمله این تسهیلات می‌توان از ایجاد مراکز و محلات جداگانه ثبت نام و رای‌دهی برای زنان نام برد. هرگاه یک خانم بخواهد در انتخابات به حیث رای دهنده یا کاندیدا اشتراک کند، مجبور نیست در صف مردان ایستاد شود، بلکه محل جداگانه که کارمندان آن همه از زنان هستند، ایجاد شده است و هر خانم آزادانه می‌تواند ثبت نام کند. هم‌چنان در روز رای‌دهی محلات جداگانه برای زنان در نظر گرفته شده‌است تا زنان بتوانند بدون مشکل از حق رای خود استفاده کنند.

با در نظر داشت موارد فوق، زنان می‌توانند بدون مشکل در انتخابات که یک پروسه‌ای ملی و همگانی است، اشتراک کنند. دین اسلام و قوانین نافذه دولت جمهوری اسلامی افغانستان در زمینه‌ای مشارکت زنان در فعالیت‌های اجتماعی نقش خاصی قایل شده اند و می‌توانند حد اکثر استفاده را ببرند، تا باشد هم به عنوان شهروندان جمهوری اسلامی افغانستان دین ملی و وجیبه دینی خویش‌را ادا‌ کرده باشند و از جانب دیگر در تعیین سرنوشت خویش و پروسه بازساری کشور سهم بگیرند. بنابراین، می‌توان گفت چگونگی تأمین حقوق زنان به انکشافات عمومی در کشور و به چگونگی برخورد اصولی با مسایل مربوط می‌شود. هم‌چنان با درک مقام و جایگاه شان به عنوان زنان مسوول افغانستان وابستگی دارد.

ارقام مشارکت زنان در پروسه‌های مهم ملی و سیاسی

در دوره پس از سقوط طالبان زنان فرصت یافتند تا فعالانه در عرصه‌های مختلف سیاسی و اجتماعی سهم بگیرند. در زیر رقم مشارکت زنان را در چند پروسه‌ای مهم ملی چنین می‌آوریم:

• از جمله ۵۰۲ نماینده در لویه جرگه قانون اساسی، ۱۰۱ نماینده زن حضور داشتند؛
• در انتخابات ریاست جمهوری ۴۲ در صد از زنان به عنوانرای‌دهنده اشتراک نموده بودند؛
• در انتخابات شورای ملی ۴۴ در صد زنان به عنوانرای‌دهنده اشتراک کرده بودند؛
• در انتخابات شورای ملی مجموع کاندیدان ۵۸۰۰ تن بود که از آن جمله ۶۰۰ تن آنان را زنان تشکیل می‌دادند؛

از جمله ۲50 کرسی ولسی جرگه، ۶۸ کرسی آن به زنان اختصاص دارد.